23 de Outubro do Ano Santo de 1999 Asdo. D. Luis Rodríguez Míguez
APÓSTOLO SANTIAGO:
Ante Ti os
compoñentes da "IRMANDADE DOS VIÑOS GALEGOS", grupo de homes para quen o viño é
unha expresión da simbiose da natureza e o esforzo humano: "Froito da vide e do
traballo do home" reza a liturxia.
Aínda que
peregrinos, nin somos estranxeiros nin vimos de terras estrañas. Somos un fato
de galegos, uns de nación e outros de vocación, pero todos de corazón nunha
peregrinaxe que é sobre todo expresión dun sentimento de esperanza.
Emprendemos a
viaxe seguindo o rastro da Vía Láctea, ó igual que milleiros de persoas.
Conscientes de que hai tantos camiños como peregrinos, iniciamos a nosa
peregrinaxe cada un no seu lugar, na porta da propia casa e polos máis variados
rueiros chegamos á meta, ata Ti, na Fisterra galaica, onde están soterrados reis
e princesas.
Para nós
Compostela e o Camiño de Santiago son causa e froito a un tempo da nosa
civilización, e de Europa. Tódolos vieiros de Europa rematan en Compostela, na
inmensidade da pedra do Obradoiro coroada polo Pórtico da Groria do Mestre
Mateo.
A historia ven de
lonxe.: No ano 950 o bispofrancés Godescalgo de Puy recorre o Camiño que será a
consagración do europeísmo militante. A chamada do teu sepulcro en Compostela
desatou un dos maiores movimentos de masas da cristiandade, que, como observou
Dante, deu orixe á palabra peregrino. "Europa fíxose peregrinando a Compostela",
escribiu Goethe; aquela Compostela que aparece en Shakespeare, en Chaucer... e
tamén un ben cultural incalculable, feito social que propiciou o xurdimento da
noción de identidade europea.
Unha corrente
cultural que desde o medievo, con abalos e devalos, chega e continuará no
terceiro milenio. O Camiño vaise constituír ademais como unha poderosa vía de
intercambio de influencias e sintese cultural: un dos máis preciados froitos
desta relación foi o florecemento da lírica galaico-portuguesa; trobadores e
xograres crearon co repertorio autóctono e influencias de alén dos Pirineos un
dos cancioneiros máis fermosos de Occidente. Entre ós moitos peregrinos egrexios
que chegaron a Compostela xa no 1137 acode o duque de Aquitania, que morre de
gozo perante a imaxe do apóstolo, como ben lembra o Romance de don Gaiferos.
A nosa Irmandade
quere facer realidade a cultura do viño, o máis complexo dos productos
agrícolas. Ningún outro expresa tantos maties sensualmente palpables,
consecuencia de moitos factores, fundamentalmente do tipo de solo, as condicións
climatolóxicas, o tipo de viña, a variedade de uva e as prácticas vinícolas
aplicadas.
A cultura do viño
ven de antigo. Tivo gran importancia para as civilizacións grega e romana. Os
gregos introduxeron viñas nas súas colonias do sur de Italia. Os romanos
practicaron máis tarde a viticultura en todo o seu imperio (ainda que hai quen
cre que a viticultura celta foi anterior á grega). Trala caída do Imperio Romano
e co dominio dos seus territorios polas tribus xermánicas, a producción de viño
disminuiu, converténdose nalgúns casos, nunha actividade exclusivamente
monástica, xa que, calesqueira foran as circunstancias, o viño era necesario
para os sacramentos cristiáns.
Co noso
pensamento en Galicia estamos a loitar polas denominacións de orixe Rías Baixas,
Ribeiro, Monterrei, Valdeorras, Ribeira Sacra, nas que se colleitan viños
brancos lixeiros, ácidos, afrutados e de pouca graduación alcohólica coas súas
variedades Treixadura e Godello. Os tintos, coas variédades Caiño, Broncellao,
Mencia son asemade ácidos e deixan a súa característica mancha vermella nas
cuncas onde se consumen.
Desde o principio da humanidade
sábese que o viño, producto natural e ecolóxico obtido da fermentación do zume
da uva, tomado con moderación é beneficioso para a saúde. Ao longo da historia o
viño foi utilizado como estimulante, fonte de enerxía, e incluso no tratamento
de diversas doenzas.
Escritos médicos antiguos e
libros sagrados están repletos de citas louvando as propiedades sanitarias do
viño.propiedades sanitarias do viño.
Hipócrates afirma que "o viño é
cousa admirablemente apropíada para o home, tanto no estado de saúde como no de
enfermidade, se se administra oportunamente e con xusta medida, segúndo a
constitución individual».
Louis Pasteur chea a afirmar
que "o viño é a máis sana e hixiénica das bebidas",
gracias ó seu contido en
diversos elementos favorables para o organismo.
San Paulo recomendaba: "Non
prosigades en beber agua soa, senón usar un pouco de viño por causa do estómago
e enfermídades frecuentes".
O viño
identifícase asimesmo coa alegría: "Bendito Tí, Señor, que nos deches o viño que
aleda o corazón do home", canta o salmista. No Eclesiastés pódese ler: "¿Que é a
vida a quen lle falta o viño, que foi creado para contento dos homes? O viño
bebido a tempo e con medida é regocixo do corazón e contento de
alma".
Por algo dixo un
vello petrucio: "A auga bendícese, o viño conságrase».
Sostén Álvaro
Cunqueiro que o viño chegou a Galicia da man do Císter e iría unido á presencia
dos grandes mosteiros medievais.
Coa aparición dos
grandes cenobios e a presencia das ordes relixiosas, o desenvolvemento e o
fomento da vide acada máis importancia. As migracións, a reforma do Císter e a
relativa tranquilidade das terras conquistadas, deberon ser factores propulsores
do cultivo, ó redor dos castelos, castros, plazas fortificadas e, sobre todo,
dos mosteiros galegos; pódese relacionar o albariño e súa comarca co mosteiro de
Armenteira, o rosal co de Oia, e o ribeiro cos de San Clodio, Oseira e Melón.
Antes do século X case non hai documentos que proben a existencia de viño, pero
a partires deste século hai documentación, en certa medida,
importante.
Nos séculos XV e
XVI non había mosteiro, convento, casa nobre ou cabido catedralicio que non
tivese viño e casa no Ribeiro.
Seguindo con esta
tradición loitamos pola divulgación e coñecemento dos bens culturais e
económicos derivados dos recursos vinícolas e gastronómicos de
Galicia.
E hoxe estamos
aquí ante Tí formando parte da multitudinaria corrente humana que desde os catro
confíns do globo acoden a túa Catedral para tratar de entender o significado do
descubrimento da túa tumba nunha rémota aldea de Galicia, e o inicio das
peregrinacións desde toda Europa.
Nós, un fato de
amigos da cultura do viño, xa de cara ó terceiro milenio, vimos ata Tí,
sabedores de que as badaladas das campás das torres da túa Catedral, melloran os
caldos dos viños galegos nas rúas do Franco, da Raíña...
Cada un de
nós, faiche a súa propia petición para si e para súa familia, e tamén polos
irmandiños xa inscritos no escalafón celestial. E todos xuntos a Tí, a quen se
lle debe a idea de Europa, pregámosche desde o fondo do corazón: "Apóstolo
Santiago líbranos desa mala idea (incluso a palabra é noxenta) da Chaptalización
que nos queren impor de alén dos Pirineos e que só bebamos viño natural, feito
de uva e soamente de uva"
E remato, coas
palabras que no último Ano Santo che dixo do noso Roi Xordo, "que algún día
t&eoacute;dolos galegos que foron, que somos e que serán, na Túa Compañía e na
Compostela Celeste, poidamos, todos xuntos, disfroitar dos viños do Paraíso.
Temos a certeza serán como os nosos viños e terán a medida xusta da nosa
sede".
Simbolicamente,
iniciamos a peregrinación co bordón, "o cabalo de S. Francisco"; e rematámolo
bebendo da túa cunca, a vieira, e ledos cantamos o antigo lema xacobeo. Sempre
adiante, ou que é o mesmo, ¡Ultreia!